Leden van de Nederlandse ggz maken zich grote zorgen over de gevolgen van de coronapandemie voor de geestelijke gezondheid en veerkracht van de Nederlandse bevolking. In een kwalitatieve uitvraag onder de leden (die gezamenlijk 90% van het ggz-veld bestrijken) blijkt dat er grote zorgen zijn over de huidige toestand van de veerkracht van verschillende groepen in de samenleving. Daarbij zijn er vooral grote zorgen over de gevolgen van de pandemie voor kinderen en jongeren, alsmede kwetsbare groepen zoals verslaafden, daklozen en ouderen. De Nederlandse ggz wil zich samen met de maatschappelijke partners inzetten om dit tij te keren.
Om te praten over de gevolgen van de lockdown op de geestelijke gezondheidszorg schoven de voorzitter van de Nederlandse ggz Jacobine Geel en jeugdpsychiater Arne Popma zondag aan bij Buitenhof op NPO1. "We hijsen de stormvlag. Een paar groepen hebben het echt moeilijk: dak- en thuislozen, ouderen, maar in het bijzonder van de jeugd. Daar zien we een toename van angst, stress en depressie", zei Geel in de tv-uitzending. Ook sprak de voorzitter van de Nederlandse ggz over dit onderwerp in de podcast Voorzorg van Zorgvisie & Skipr. Ook de NOS besteedde uitgebreid aandacht aan dit onderwerp.
Wat blijkt uit de uitvraag bij de leden van de Nederlandse ggz?
Met een naar verwachting langdurige situatie van maatregelen om de pandemie het hoofd te bieden, misschien zelfs een complete lockdown in het verschiet, vraagt de Nederlandse ggz indringend aandacht voor de gevolgen daarvan.
Uit recent onderzoek van het Emma Kinderziekenhuis van Amsterdam UMC blijkt dat Nederlandse kinderen zich tijdens de eerste lockdown minder gezond voelen en vaker last hebben van angst en somberheid door de coronamaatregelen.
De problemen die we zien zijn acuut en moeten geadresseerd worden om groepen die nu al door het ijs dreigen te zakken te helpen. Daarbij is extra oog nodig voor kinderen en jongeren. De huidige gedeeltelijke lockdown brengt risico’s met zich mee; een gehele lockdown zal veel schade aanrichten in de sociaal-emotionele ontwikkeling van deze doelgroep. Onder andere contact houden met kinderen in kwetsbare situaties is een groot probleem. Verontrustend is dat we constateren dat met de stijging van de besmettingen de ggz-zorg verder onder druk komt. Personeelsuitval door corona zorgt voor grote problemen voor de continuïteit, ook omdat ziekenhuizen en verpleeghuizen een beroep doen op de ggz om bij te springen in de reguliere zorg. En waar ze kunnen, helpen ggz-aanbieders graag, maar hun capaciteit is ook beperkt.
Zet maximaal in op samenwerking
De ggz-sector heeft lessen getrokken uit de eerste golf en heeft crisisstructuren opgezet. De Inspectie concludeerde dat de sector goed voorbereid is op de tweede golf. Zo hebben alle instellingen gewerkt aan alternatieve behandelmethoden, ingezet op eHealth en een aantal instellingen heeft zijn eigen testcapaciteit georganiseerd en ingericht. Alle deelsectoren van de ggz hebben in de zomer voorbereidingen getroffen om onder alle omstandigheden contact waar mogelijk in stand te houden. Met de golf aan ggz-zorg die we verwachten is het cruciaal dat niet alleen de ggz-sector klaar staat, maar dat we samen met maatschappelijke partners alles doen om te regelen dat mensen die signalen afgeven dat ze geestelijk in de knel komen, geholpen worden. Een gezamenlijke aanpak van huisarts, wijkteam, ggz, woningbouwcorporaties en politie is hier essentieel.
We zien daar al wel goede voorbeelden van, maar als we willen dat de gevolgen van de pandemie voor de geestelijke gezondheid opgevangen worden, moet op die samenwerking sterker worden ingezet. Aan huisartsen en wijkteams vragen we samen met ons op te trekken en mensen die zich niet melden maar van wie dat wel de verwachting was, extra te bezoeken. Een verdere samenwerking met de politie in het bieden van rust en veiligheid en de juiste vormen van zorg en begeleiding bij escalatie is van groot belang om problemen effectief aan te pakken. Het gaat om korte lijnen.
Geef zorgprofessionals de ruimte om te handelen
De ggz-medewerkers moeten al hun tijd en energie kunnen richten op de zorg voor patiënten. Vertraging door administratieve verantwoording, het wachten op toestemming om zorgtrajecten in te zetten en financiële onzekerheid, is onverantwoord. Om de schade die we zien ontstaan te beperken, is het nodig dat alle maatschappelijke partijen die betrokken zijn bij de zorg snel en adequaat kunnen handelen. Financierende partijen zoals verzekeraars en gemeenten dienen professionals de ruimte te geven om al hun inzet te richten op patiënten. Vooral bij de jeugdzorg levert onzekerheid over compensatie van extra ingezette zorg problemen op.
In het voorjaar, tijdens de eerste gedeeltelijke lockdown, hebben we gezien dat er in totaal 71.000 minder verwijzingen plaatsvonden vanuit huisartsen naar de ggz dan gebruikelijk zou zijn (bron: Nederlandse Zorgautoriteit). De verwachting is dat niet alle mensen deze zorg zullen inhalen, maar een deel van deze groep zal door uitstel met verergering van klachten te maken kunnen krijgen. Bij een tweede (gedeeltelijke) lockdown zullen die aantallen oplopen. Het is daarom extra belangrijk om te investeren in de duurzame inzetbaarheid van deze mensen en hun werkdruk en mentale gezondheid structureel te monitoren. Daarnaast is inzet van zogenaamde vroegsignalering van bijvoorbeeld eenzaamheid en depressie onder jongeren nu des te belangrijker om de druk op de zorg te verlichten.
Verantwoording:
De Nederlandse ggz is de branchevereniging voor de ggz, waarvan ruim 100 ggz-aanbieders lid zijn. De leden variëren van de grote geïntegreerde instellingen tot kleinere, gespecialiseerde aanbieders. Gezamenlijk bieden zij verreweg het grootste deel van de specialistische geestelijke gezondheidszorg in Nederland. Sinds de uitbraak van de eerste coronagolf doet de Nederlandse ggz doorlopend zowel kwalitatieve als kwantitatieve uitvragen bij haar leden (retrospectief en prospectief). Die uitvragen vinden voornamelijk plaats bij bestuurders van instellingen en zijn in de meeste gevallen gedifferentieerd naar de verschillende domeinen binnen de ggz. Uitvragen over onder meer de jeugd-ggz, verslavingszorg, zorg aan patiënten met een ernstige psychiatrische aandoening (EPA), cliënten met een enkelvoudige stoornis en preventie worden afzonderlijk gedaan bij bestuurders van instellingen die actief zijn in desbetreffend specialisme. Ook de signalen die gespecialiseerde instellingen opvangen van elk van hun eigen ketenpartners (o.a. gemeenten, justitie, patiëntenorganisaties, dak- en thuislozenopvang, onderwijsinstellingen, schuldhulpverlening), worden betrokken.
Verder vinden generieke uitvragen plaats rond ziekteverzuim, aantallen coronapatiënten, doorverwijzingen vanuit huisartsen naar de ggz, de beschikbaarheid van persoonlijke beschermingsmiddelen, etc.
Dit overzicht geeft een geïntegreerde weergave van de feiten en ervaringen die in recente kwalitatieve en kwantitatieve uitvragen naar voren zijn gekomen.
Om te praten over de gevolgen van de lockdown op de geestelijke gezondheidszorg schoven de voorzitter van de Nederlandse ggz Jacobine Geel en jeugdpsychiater Arne Popma zondag aan bij Buitenhof op NPO1. "We hijsen de stormvlag. Een paar groepen hebben het echt moeilijk: dak- en thuislozen, ouderen, maar in het bijzonder van de jeugd. Daar zien we een toename van angst, stress en depressie", zei Geel in de tv-uitzending. Ook sprak de voorzitter van de Nederlandse ggz over dit onderwerp in de podcast Voorzorg van Zorgvisie & Skipr. Ook de NOS besteedde uitgebreid aandacht aan dit onderwerp.
Wat blijkt uit de uitvraag bij de leden van de Nederlandse ggz?
- Jeugd: meer stress, depressie, gevaarlijke situaties door gebrek aan contact met veilige volwassenen, weinig zicht achter voordeur;
- Verslavingszorg: cliënten onttrekken zich en vereenzamen;
- Ouderen: vereenzaming, zorgen over mantelzorg, teveel focus op gezondheid, te weinig op welzijn, zorgmijding uit angst voor besmetting met het virus;
- Zorgen over dak- en thuislozen;
- Vooralsnog geen toename suïcides;
- Grote zorgen over gezondheid ggz-personeel, zowel corona-gerelateerd als psychisch en dat in de wetenschap dat het reguliere ‘griepseizoen’ er nu aankomt;
- Grote zorgen over continuïteit, snel testbeleid cruciaal;
- Er wordt veel eHealth ingezet, maar fysiek contact is cruciaal. eHalth is zeker geen vervanging in alle gevallen van het fysieke contact. Met man en macht wordt gewerkt aan continuering zorg;
- In de regel goede samenwerking in de regio over de zorgsectoren heen, maar verantwoordings- eisen en onzekerheid over financiële remedies remmen noodzakelijke daadkracht.
Met een naar verwachting langdurige situatie van maatregelen om de pandemie het hoofd te bieden, misschien zelfs een complete lockdown in het verschiet, vraagt de Nederlandse ggz indringend aandacht voor de gevolgen daarvan.
Uit recent onderzoek van het Emma Kinderziekenhuis van Amsterdam UMC blijkt dat Nederlandse kinderen zich tijdens de eerste lockdown minder gezond voelen en vaker last hebben van angst en somberheid door de coronamaatregelen.
De problemen die we zien zijn acuut en moeten geadresseerd worden om groepen die nu al door het ijs dreigen te zakken te helpen. Daarbij is extra oog nodig voor kinderen en jongeren. De huidige gedeeltelijke lockdown brengt risico’s met zich mee; een gehele lockdown zal veel schade aanrichten in de sociaal-emotionele ontwikkeling van deze doelgroep. Onder andere contact houden met kinderen in kwetsbare situaties is een groot probleem. Verontrustend is dat we constateren dat met de stijging van de besmettingen de ggz-zorg verder onder druk komt. Personeelsuitval door corona zorgt voor grote problemen voor de continuïteit, ook omdat ziekenhuizen en verpleeghuizen een beroep doen op de ggz om bij te springen in de reguliere zorg. En waar ze kunnen, helpen ggz-aanbieders graag, maar hun capaciteit is ook beperkt.
Zet maximaal in op samenwerking
De ggz-sector heeft lessen getrokken uit de eerste golf en heeft crisisstructuren opgezet. De Inspectie concludeerde dat de sector goed voorbereid is op de tweede golf. Zo hebben alle instellingen gewerkt aan alternatieve behandelmethoden, ingezet op eHealth en een aantal instellingen heeft zijn eigen testcapaciteit georganiseerd en ingericht. Alle deelsectoren van de ggz hebben in de zomer voorbereidingen getroffen om onder alle omstandigheden contact waar mogelijk in stand te houden. Met de golf aan ggz-zorg die we verwachten is het cruciaal dat niet alleen de ggz-sector klaar staat, maar dat we samen met maatschappelijke partners alles doen om te regelen dat mensen die signalen afgeven dat ze geestelijk in de knel komen, geholpen worden. Een gezamenlijke aanpak van huisarts, wijkteam, ggz, woningbouwcorporaties en politie is hier essentieel.
We zien daar al wel goede voorbeelden van, maar als we willen dat de gevolgen van de pandemie voor de geestelijke gezondheid opgevangen worden, moet op die samenwerking sterker worden ingezet. Aan huisartsen en wijkteams vragen we samen met ons op te trekken en mensen die zich niet melden maar van wie dat wel de verwachting was, extra te bezoeken. Een verdere samenwerking met de politie in het bieden van rust en veiligheid en de juiste vormen van zorg en begeleiding bij escalatie is van groot belang om problemen effectief aan te pakken. Het gaat om korte lijnen.
Geef zorgprofessionals de ruimte om te handelen
De ggz-medewerkers moeten al hun tijd en energie kunnen richten op de zorg voor patiënten. Vertraging door administratieve verantwoording, het wachten op toestemming om zorgtrajecten in te zetten en financiële onzekerheid, is onverantwoord. Om de schade die we zien ontstaan te beperken, is het nodig dat alle maatschappelijke partijen die betrokken zijn bij de zorg snel en adequaat kunnen handelen. Financierende partijen zoals verzekeraars en gemeenten dienen professionals de ruimte te geven om al hun inzet te richten op patiënten. Vooral bij de jeugdzorg levert onzekerheid over compensatie van extra ingezette zorg problemen op.
In het voorjaar, tijdens de eerste gedeeltelijke lockdown, hebben we gezien dat er in totaal 71.000 minder verwijzingen plaatsvonden vanuit huisartsen naar de ggz dan gebruikelijk zou zijn (bron: Nederlandse Zorgautoriteit). De verwachting is dat niet alle mensen deze zorg zullen inhalen, maar een deel van deze groep zal door uitstel met verergering van klachten te maken kunnen krijgen. Bij een tweede (gedeeltelijke) lockdown zullen die aantallen oplopen. Het is daarom extra belangrijk om te investeren in de duurzame inzetbaarheid van deze mensen en hun werkdruk en mentale gezondheid structureel te monitoren. Daarnaast is inzet van zogenaamde vroegsignalering van bijvoorbeeld eenzaamheid en depressie onder jongeren nu des te belangrijker om de druk op de zorg te verlichten.
Verantwoording:
De Nederlandse ggz is de branchevereniging voor de ggz, waarvan ruim 100 ggz-aanbieders lid zijn. De leden variëren van de grote geïntegreerde instellingen tot kleinere, gespecialiseerde aanbieders. Gezamenlijk bieden zij verreweg het grootste deel van de specialistische geestelijke gezondheidszorg in Nederland. Sinds de uitbraak van de eerste coronagolf doet de Nederlandse ggz doorlopend zowel kwalitatieve als kwantitatieve uitvragen bij haar leden (retrospectief en prospectief). Die uitvragen vinden voornamelijk plaats bij bestuurders van instellingen en zijn in de meeste gevallen gedifferentieerd naar de verschillende domeinen binnen de ggz. Uitvragen over onder meer de jeugd-ggz, verslavingszorg, zorg aan patiënten met een ernstige psychiatrische aandoening (EPA), cliënten met een enkelvoudige stoornis en preventie worden afzonderlijk gedaan bij bestuurders van instellingen die actief zijn in desbetreffend specialisme. Ook de signalen die gespecialiseerde instellingen opvangen van elk van hun eigen ketenpartners (o.a. gemeenten, justitie, patiëntenorganisaties, dak- en thuislozenopvang, onderwijsinstellingen, schuldhulpverlening), worden betrokken.
Verder vinden generieke uitvragen plaats rond ziekteverzuim, aantallen coronapatiënten, doorverwijzingen vanuit huisartsen naar de ggz, de beschikbaarheid van persoonlijke beschermingsmiddelen, etc.
Dit overzicht geeft een geïntegreerde weergave van de feiten en ervaringen die in recente kwalitatieve en kwantitatieve uitvragen naar voren zijn gekomen.