Er is een forse stijging van het aantal crisismeldingen bij jeugd ggz-instellingen. Dat blijkt uit een uitvraag van de Nederlandse ggz onder haar leden. Crisiszorg is zorg die verleend wordt aan kwetsbare kinderen in een acute crisis, zoals een ernstige depressie, acuut suïciderisico of een acute eetstoornis die dwangvoeding noodzakelijk maakt. De grootste problemen zijn te zien in de Randstad, West-Brabant en het oosten van het land. Instellingen die precieze cijfers aanleverden melden een stijging van 30-60% ten opzichte van voor de coronaperiode. In één geval was er een verdrievoudiging van de spoedaanmeldingen. Daarbij valt op dat de toename vooral te zien is bij kinderen en jongeren met eetstoornissen en suïcidaliteit.
Schrikbarende stijging vereist actie
De Nederlandse ggz roept de politiek op om snel in te grijpen. Voorzitter Jacobine Geel: “In Amsterdam is de nood zo hoog dat een instelling zelf een melding heeft gedaan bij de inspectie omdat de kwaliteit van zorg onder druk komt te staan. De gemeente werkt mee in de administratieve lastenverlichting zodat professionals gelijk het vertrouwen en de ruimte krijgen om te doen wat nodig is om zorg op te schalen, de verantwoording volgt later. Er zijn meer gemeenten die ons helpen waar het kan, maar ook gemeenten die strak vast blijven houden aan verantwoordingseisen. In de ziekenhuiszorg zou dat onacceptabel zijn. Daar worden IC-bedden ook opgeschaald als er door corona meer patiënten zijn, maar bij kinderen in een psychiatrische crisis is dat op veel plekken een enorm probleem. We roepen alle gemeenten op om zorgprofessionals alle ruimte te bieden om de benodigde zorg te verlenen. Knellende budgetplafonds moeten er in deze noodsituatie echt vanaf, de hulp en de extra inzet van personeel vanwege de toenemende zorgzwaarte moet gefinancierd. De stijging van kinderen en jongeren die sinds corona in de problemen komt is schrikbarend en vereist directe actie.”
Stijging spoedaanmeldingen en ernstige problematiek
De Nederlandse ggz kreeg van haar leden de afgelopen weken signalen dat er grote zorgen zijn over de toename van het aantal aanmeldingen voor spoed- en crisiszorg bij jongeren. Crisiszorg is zorg die verleend wordt aan kwetsbare kinderen in een acute crisis, zoals een ernstige depressie, acuut suïcide-risico of een acute eetstoornis die dwangvoeding noodzakelijk maakt. Om zicht te krijgen op de aard en omvang van de problematiek heeft de Nederlandse ggz twee weken geleden een uitvraag gedaan. Uit navraag bij twintig instellingen, voornamelijk de systeemaanbieders van jeugdggz in hun regio met een Wvggz-machtiging (gedwongen crisiszorg), blijkt dat bijna alle instellingen een stijging in de spoedaanmeldingen en meer ernstige problematiek melden in vergelijking met de periode voor corona.
Doorstroming crisisbedden stagneert
Ook bestaan er zorgen over de druk op crisisbedden. Voor corona waren crisisbedden al bijna altijd maximaal bezet, in de regio’s waar de problemen spelen geven instellingen aan dat de behandelduur sinds corona is toegenomen. Dat zorgt voor problemen met de doorstroming. Door de toegenomen zorgzwaarte worden bij sommige leden extra medewerkers ingezet uit andere afdelingen om de crisisdiensten te laten draaien. Ook zijn er signalen dat instellingen jongeren op volwassen bedden plaatsen. Instellingen geven ook bijna allemaal aan dat er een stijging is in het aantal aanmeldingen voor Intensief Ambulante Jeugdteams. Deze teams behandelen jongeren met ernstige problematiek thuis. Tweederde van de instellingen die cijfers aanleverden constateren na de zomervakantie een stijging van het aantal aanmeldingen.
Lappendeken aan regelingen en verantwoordingseisen
Er wordt door deze aanbieders een verband met corona gelegd. De jeugd ggz-aanbieders constateren dat het momenteel vaak om complexere problematiek gaat, met co-morbiditeit en complexe thuissituaties. Daarbij nemen de wachttijden toe, tot op een niveau dat deze jongeren soms bij andere aanbieders onder moeten worden gebracht omdat het anders te lang duurt voordat een behandeling kan starten. Een vertragende factor bij het geven van goede hulp zijn aanvullende eisen die gemeenten stellen als instellingen snel extra hulp willen inzetten. Aanbieders melden een lappendeken aan regelingen en verantwoordingseisen. Leden geven aan dat er grote verschillen zijn: er zijn gemeenten waarmee goede afspraken zijn gemaakt om zo ondersteunend te zijn aan het maximaal kunnen leveren van zorg. Op de plekken waar dat echter niet goed loopt, wordt het helpen van jongeren vaak vertraagd omdat zorgprofessionals moeten onderbouwen waarom ze intensiever willen behandelen. Ook vergt het regelen van financiering, door het ontbreken van een uniforme corona-continuïteitsregeling die financiering garandeert, te veel tijd die beter gestoken kan worden in hulp.
Nog meer crisis voorkómen
Arne Popma, voorzitter van de afdeling Kinder- en Jeugdpsychiatrie van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie deelt de zorgen van de Nederlandse ggz: “Sinds het begin van de pandemie zetten we met een brede coalitie alle zeilen bij om de mentale gezondheid van kinderen en jongeren zo goed mogelijk te beschermen en hulpverlening door te zetten. Ondanks inspanningen van velen, zien we echter de mentale problemen toenemen. We maken ons grote zorgen dat met de tweede lockdown nog meer kinderen door het ijs gaan zakken. Op alle fronten moet de jeugd-ggz daarom nu ondersteund worden. Bovendien is het zaak om volop in te zetten op bevordering van veerkracht op scholen, faciliteren van het jeugdwelzijnswerk, benutten van ons jeugdgezondheidszorgnetwerk en opschaling van bijvoorbeeld chat- en telefonische opties waar kinderen en jongeren met mentale problemen een luisterend oor kunnen vinden. We moeten en kúnnen samen voorkómen dat nog meer kinderen en jongeren in crisis raken."
Actie is direct nodig
Jacobine Geel: “De uitvraag onder onze leden is gedaan voor de harde lockdown. Uit onderzoek weten we dat de gevolgen van de eerste intelligente lockdown al niet mis waren. We maken ons grote zorgen. Het gaat om buitengewoon kwetsbare kinderen. In de gebieden waar de druk hoog oploopt, staat het water onze leden echt aan de lippen. De politiek en de VNG moeten in actie komen om te helpen. Zo moeten de administratieve vereisten van gemeenten voor opschalen van crisiszorg per direct van tafel zodat zorgprofessionals zich op zorg kunnen richten. Budgetplafonds van gemeenten moeten opgeheven worden. Extra zorg die de jeugd-ggz nu inzet moet vergoed worden. Er is snelle actie nodig, praten over extra budget is niet genoeg, er moet direct opgeschaald kunnen worden. Het extra budget moet dan snel op de goede plek terecht komen."