Structurele oplossingen noodzakelijk voor aanpakken wachttijden

Het hardnekkige probleem van de wachttijden in de geestelijke gezondheidszorg vraagt om vergaande, structurele oplossingen. Daarvoor pleit de Nederlandse ggz in reactie op het rapport ‘Geen plek voor grote problemen’ van de Algemene Rekenkamer dat vandaag werd gepubliceerd.

De Algemene Rekenkamer schrijft dat het overgrote deel van de 1,3 miljoen mensen die jaarlijks een beroep doen op de ggz op tijd wordt geholpen. In het rapport becijfert de Rekenkamer dat ongeveer 11.000 mensen te lang op een wachtlijst staan voor specialistische ggz. De Rekenkamer legt de vinger op de zere plek: belangrijke oorzaken zijn de manier waarop de ggz wordt bekostigd, de te beperkte behandelcapaciteit bij geïntegreerde instellingen en de problemen bij de uitstroom uit de specialistische ggz. Ook markeert de Rekenkamer dat er in de afgelopen jaren desondanks sprake was van forse onderbesteding in de ggz, vooral omdat ggz-instellingen te maken hebben met omzetplafonds. De Nederlandse ggz herkent en onderschrijft deze conclusies van de Rekenkamer. Om dit vraagstuk met succes aan te kunnen pakken is, naast acties op korte termijn, ook een structurele aanpak vereist.

Patiënt de dupe

In de strijd tegen de wachttijden werken in 31 regio’s zorgverzekeraars, zorgaanbieders en cliëntenorganisaties samen. In acht van de 31 regio’s leidt dat voor mensen op de wachtlijst echter nog steeds tot onvoldoende resultaat. Dat moet anders. De Nederlandse ggz stelt daarom verstrekkender beleidswijzigingen voor, mede omdat de vraag naar ggz jaar in jaar uit blijft groeien.

Het roer moet om

Met het oog op de volgende kabinetsperiode heeft de Nederlandse ggz onlangs drie hoofdoplossingen gepresenteerd om de wachttijden in de ggz structureel te verkorten:

1. Zet in op het verlagen van de instroom in de ggz. Door grootschalig in te zetten op preventie en vroegsignalering kan de mentale veerkracht van burgers worden vergroot. Dat vermindert op termijn de zorgvraag. Ook kunnen in nauwe samenwerking met maatschappelijke partners zoals de schuldhulpverlening, woningcorporaties en welzijnsorganisaties veel problemen van burgers in het sociaal domein aangepakt worden, waardoor minder vaak behandeling in de ggz nodig is.
2. Optimaliseer het gebruik van de beschikbare behandelcapaciteit. Experimenten laten zien dat veel tijd van behandelaren kan worden vrijgespeeld met een drastische vermindering van de administratieverplichtingen. Ook het vergroten van verantwoorde inzet van eHealth en het afschalen van behandeling als gezondheidswinst niet langer mogelijk blijkt, kunnen tijd van behandelaren vrijspelen.
3. Heroverweeg de bekostiging van complexe ggz-behandelingen. We zien dat de huidige prikkels in het zorgstelsel tot maatschappelijk ongewenste neveneffecten leiden. De Nederlandse ggz is daarom van mening dat sommige concurrentieprikkels geschrapt dienen te worden, bijvoorbeeld door de meest complexe ggz-behandelingen op basis van beschikbaarheid te bekostigen.

Verlichting op korte termijn

Structurele oplossingen vergen tijd. Patiënten die nu op de wachtlijst staan hebben daar geen boodschap aan. Voor de korte termijn roepen we daarom op in ieder geval de volgende maatregelen te treffen:

1. Stuur ‘versnellers’ naar de acht regio’s waar nog onvoldoende resultaat geboekt wordt in het terugdringen van de wachttijden. Zuid-Limburg en Utrecht zijn recente voorbeelden waar een dergelijke externe ‘versneller’ de samenwerking aanzienlijk versterkt heeft.
2. Laat de toezichthouders in het zorgstelsel, de Nederlandse Zorgautoriteit en de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd, dichter op de bal spelen. Geven alle betrokken partijen maximaal invulling aan hun rol in het zorgsysteem, in het bijzonder als het om het terugdringen van de wachttijden gaat?
3. Breng het aantal unieke wachtenden in kaart om dubbelingen op wachtlijsten te voorkomen. Onderzoek de haalbaarheid van een aanmeldpauze bij zorgaanbieders waar de wachttijd langer is dan de afgesproken norm. Via de zorgbemiddeling van hun zorgverzekeraar zouden patiënten zich dan kunnen aanmelden bij een zorgaanbieder met kortere wachttijden.

Maximaal inspannen

De Nederlandse ggz begrijpt de onvrede over de wachttijden en deelt deze. Wij willen ons tot het uiterste blijven inspannen in de strijd tegen de wachttijden. Daartoe roepen we ook alle partijen op. Het is onvermijdelijk dat het structureel verkorten van de wachttijden ook structurele aanpassingen vergt in de wijze waarop de ggz is georganiseerd.