Op 8 maart 2022 vond in de Tweede Kamer het hoofdlijnendebat van VWS plaats in de Kamercommissie VWS. Een buitengewoon breed debat en een moment voor Kamerleden om met minister Kuipers (VWS), minister Helder (Langdurige Zorg en ggz) en staatssecretaris Van Ooijen (Jeugd en Preventie) van gedachten te wisselen. In voorbereiding op het debat schreven de bewindspersonen een
‘hoofdlijnenbrief’. De Nederlandse ggz schreef daarop een
eigen brief aan Kamerleden met daarin de belangrijkste reacties.
Het volledige debat is terug te volgen via
‘debat gemist’.
‘Brievenregen’
De algehele afdronk van het debat is wat de Nederlandse ggz betreft teleurstellend. Gezien de breedte van het debat en de beperkte tijd (6 uur voor maar liefst 13 Kamerleden en 3 bewindspersonen) was er voor inhoudelijke discussie weinig ruimte. Op sommige momenten werd voor de ggz relevante inhoud aangeraakt, maar diepgaand werd het nergens. De bewindspersonen hebben een enorme stroom aan Kamerbrieven toegezegd het komende jaar, waarin ze de inhoudelijke uitwerking van het coalitieakkoord vorm gaan geven. Daarmee werd elke discussie over beleidsoplossingen in feite vooruitgeschoven. In
de planningsbrief is de timing te zien van deze ‘brievenregen’.
Geen doorbraak voor impasse jeugdhulp
Het meest teleurstellend was dat er géén uitweg kwam uit de impasse bij jeugdhulp. De Hervormingsagenda Jeugd zit momenteel muurvast omdat de VNG uit het overleg is gestapt. Dit nadat het kabinet weigert de -niet inhoudelijk gemotiveerde- éxtra bezuiniging van 0,5 miljard op jeugdzorg aan te houden totdat er een inhoudelijk akkoord ligt. Staatssecretaris Van Ooijen toonde zich in woord bewust van de urgentie, maar in daad kwam hij niet in beweging. Hij lijkt de VNG te willen verleiden het gesprek te hervatten op inhoud, zonder dat hij bereid is daarvoor de dreiging van die 0,5 miljard van tafel te halen. Dit baart de Nederlandse ggz zorgen: aan de motie Rosenmöller in de Eerste Kamer, die oproept de onderhandelingen te hervatten zónder de schaduw van die ombuiging (bezuiniging) erover, moet wat ons betreft zo snel mogelijk gehoor worden gegeven. Kwetsbare jongeren en gezinnen kunnen niet wachten op dit politieke spel.
Enorme druk op ggz aangestipt
Tijdens het debat kwam de enorme druk op de ggz bij diverse sprekers aan de orde. De forse toename van de mentale zorgvraag helpt duidelijk niet mee het vraagstuk van wachttijden in de ggz en jeugdhulp te verhelpen. Meerdere Kamerleden vragen om urgentie en een snel actieplan van minister Helder. De minister somde diverse acties op die het veld samen met partners onderneemt om de wachttijden te bestrijden, zoals een regionale doorzettingsmacht, de acht zorgtafels hoog complexe zorgvragen, versnellers, transfertafels en wachttijdbemiddeling. Ze stuurt het door Kamerleden gevraagde plan van actie vóór het commissiedebat ggz (op 6 juli) naar de Kamer. Wat in het betoog van Helder een gemis is, is dat ze geen link legt met preventie, mentale gezondheid en leefstijlgeneeskunde als cruciale factor om de druk op ggz te verminderen.
Uitdagingen in wonen en zorg
Helder gaat samenwerken met minister De Jonge van wonen om tot een woon-zorgagenda te komen. Aanvankelijk leek de minister daarbij vooral aan de zorg voor ouderen te denken, maar na doorvragen van de Kamer werd duidelijk dat ze dit wil verbreden naar mensen met een beperking. De Nederlandse ggz wijst erop dat het cruciaal is daarbij aan meerdere kwetsbare groepen te denken, waaronder mensen met psychische problematiek.
Preventie
Staatssecretaris Van Ooijen ontmoette een gewillige Kamer als het gaat om preventie. Hij komt de komende maanden met een uitgewerkt plan over hoe gezondheidsdoelen via preventiebeleid behaald moeten worden. In een losse brief zal hij specifiek ingaan op het versterken van de mentale gezondheid van jongeren. Het nationaal preventieakkoord wordt in elk geval uitgebreid met mentale gezondheid. Een relevant interruptiedebatje tussen Van Esch (PvdD) en Tielen (VVD) liet zien dat de VVD niet van plan is iets te doen aan het contraproductieve ‘blurring’ beleid, waarbij winkeliers laagdrempelig alcohol kunnen gaan aanbieden. Dat werkt natuurlijk tegen de preventieambities in en is Verslavingskunde Nederland (VKN) en de Nederlandse ggz een doorn in het oog.
Vervolg
Naast de grote hoeveelheid toegezegde brieven die vanuit VWS naar de Kamer komen, is een tweeminutendebat aangevraagd door het Tweede Kamerlid Agema (PVV). Dat betekent dat er op een later moment plenair nog een kort debatje komt, waarbij Kamerleden moties in zullen dienen. Uiteraard volgen wij dit en blijven wij in het parlement én daarbuiten hameren op het belang van mentale gezondheid in alle lagen van de samenleving.
