Debatten over gegevensuitwisseling en regeldruk in parlement

Twee dagen achtereen spraken Kamerleden met bewindspersonen over gegevensuitwisseling in de zorg en over regeldruk. Onderwerpen die voor patiënten, zorgprofessionals en zorginstellingen van groot belang zijn. Ontwikkelingen die veelbelovend zijn als het gaat om betere, meer gestroomlijnde zorg. Maar waar ook risico’s aan kleven als het niet goed, uniform en eenduidig wordt geregeld. Dat bleek tijdens de plenaire behandeling van de Wegiz op 14 september en het commissiedebat gegevensuitwisseling/regeldruk/eHealth/innovatie op 15 september. Over de Wegiz wordt op 27 september gestemd. Het tweede debat leverde enkele toezeggingen op.

Kamerbrieven

De plenaire behandeling van de Wegiz was herhaaldelijk uitgesteld. De complexe materie heeft vaak tot aanvullende vragen geleid en ook de samenhang met Europese wet- en regelgeving speelde daarbij een rol. Eerder schreef de Nederlandse ggz de Tweede Kamer een uitvoerige brief met standpunten. Daarin uitte de branchevereniging steun voor de beweging in de wet, maar gaf wel een aantal nuances mee die we in het debat terug willen zien. Knelpunten zitten voornamelijk bij de geavanceerde uitwisseling van ggz-data. Dat vereist middelen voor implementatie en een eerlijke verdeling van de lasten. Zonder extra inzet op dat vlak dreigen instellingen (in bijv. de ggz-sector) de gewenste beweging naar betere gegevensuitwisseling moeilijk te kunnen bekostigen.

In de Kamerbrief voor het commissiedebat gegevensuitwisseling wordt, net als in de Wegiz-brief, een punt gemaakt van het bewegen naar een ‘opt-out’ systeem voor het delen van gezondheidsgegevens tussen zorgverleners. Zodat patiënten die écht geen data uitgewisseld willen hebben in het kader van hun zorg, dat expliciet kunnen aangeven maar de standaard wordt dat dit wél gebeurt. Dat levert niet enkel aanzienlijk minder administratieve lasten op, maar het voorkomt ook frustratie bij het gros van de patiënten en vertraging in hun behandeltrajecten. 

Het debat over de Wegiz

Ook de Tweede Kamer steunt in meerderheid de richting van de Wegiz. Ze zijn blij te horen dat daarbij de inzet is om zoveel mogelijk tot ‘spoor 2’ te komen. Spoor 1 gaat over (afdwingbare) elektronische gegevensuitwisseling en spoor 2 over dat dit in dezelfde taal en techniek gebeurt. Waar spoor 1 nog tot veel handelingen kan leiden, heeft spoor 2 echt de belofte tot verregaande automatisering, gemak en inzicht voor patiënt én zorgverleners. 

Minder tevreden zijn enkele Kamerleden -en de Nederlandse ggz, gezien onze brief- over het eerlijker delen van de investeringslasten en het helpen van zorgaanbieders bij de omvangrijke investeringen die nodig zijn. Minister Kuipers wil daar eigenlijk geen ruimte voor geven. Ook Joba van den Berg en andere Kamerleden zien dat als problematisch. Daarom wordt er een amendement ingediend en een aantal moties raken aan die intentie: zorg voor voldoende ruimte om deze beweging waar te maken.

Derde punt dat opviel: zowel Kamerleden als de bewindspersoon zijn gefrustreerd over het gebrek aan grip op de marktmacht van enkele grote ICT-leveranciers. De minister vindt het lastig in te grijpen in de verhoudingen tussen private partijen, maar de Kamer spoort toch aan op zoek te gaan naar mogelijkheden.

Het debat over gegevensuitwisseling en regeldruk

In beide Kamerbrieven van de Nederlandse ggz wordt de voorkeur voor opt-out uitgesproken, óók bij niet-acute zorg. Waar Kuipers aangaf dat dit bij de Wegiz geen rol speelt (gaat over relatie tussen zorgaanbieders onderling), kwam dit in dit debat wél aan de orde. Minister Kuipers komt met een wetsvoorstel ‘Herijking gegevensuitwisseling in de acute zorg’ en kijkt daarin naar de opt-out regeling. Maar hij geeft ook aan naar opties buiten de acute zorg te kijken.

Enkele Kamerleden laten zich kritisch uit over de evaluatie van het programma (Ont)Regel de zorg. Dit heeft nauwelijks effect gehad op de ervaren regeldruk. Veel Kamerleden zien jarenlang dezelfde intentie maar geen concrete resultaten. Minister Helder komt met de toezegging die concretiseringsslag te maken en de Kamer te informeren, en wijst er ook op dat er intussen ‘ontregelaars’ worden opgeleid om hierbij te helpen.

Toezeggingen en vervolg

In verband met Prinsjesdag wordt er op dinsdag 20 september niet gestemd over de Wegiz. De stemming over de amendementen, de wet en de moties zal dan ook plaatsvinden op dinsdag 27 september. De Nederlandse ggz volgt de stemming met veel interesse.

Naar aanleiding van het commissiedebat gegevensuitwisseling / regeldruk wordt geen tweeminutendebat aangevraagd. Dat betekent dat er geen moties worden ingediend. Wel zijn er diverse toezeggingen gedaan door minister Kuipers en minister Helder. Te weten:

• Minister Helder (LZS) stuurt de Tweede Kamer in Q2 van 2023 een voortgangsrapportage over de regeldruk in de zorg. Daarin wordt een reflectie gegeven op twee rapporten: 1. Regeldruk in de zorg: boosdoeners blootgelegd en 2. Het rapport (ont)regel de zorg. Daar wordt ook een verdere concretisering gegeven van de aanpak van de regeldruk.
• In december 2022 ontvangt de Tweede Kamer een voortgangsbrief over geavanceerde domotica;
• In een voortgangsrapportage, die de Tweede Kamer voor de zomer van 2023 zal ontvangen, zal door minister Helder (LZS) worden ingegaan op de harmonisering en het uniform maken van gemeentelijke productcodes;
• Minister Helder (LZS) zal in een nadere te bepalen brief een nadere duiding geven op het arbeidsmarktvraagstuk in relatie tot eHealth, slimme zorg en Europa;
• Minister Kuipers (VWS) stuurt eind 2022 een brief over generieke functies van gegevensuitwisseling, hierin wordt ook een afwegingskader in meegenomen;
• In de eerste helft van 2023 wordt de Tweede Kamer over de uitkomsten van het onderzoek over Persoonlijke Gezondheidsomgeving;
• Minister Kuipers (VWS) stuurt de Tweede Kamer eerste helft 2023 de voortgang van het programma ‘informatie veilig gedrag in de zorg’; 
• Begin 2023 ontvangt de Tweede Kamer een nadere toelichting op het ontsluiten van data voor onderzoek;
• In het Tweede Kwartaal van 2023 ontvangt de Tweede Kamer een brief over kunstmatige intelligentie in de zorg. Deze wordt samen met minister Helder (LZS) en staatssecretaris Van Huffelen (BZK) geschreven;
• In het voorjaar van 2023 ontvangt de Tweede Kamer een brief over de versnippering maar ook de actie als het gaat om gegevensdeling in de zorg;
• Minister Kuipers (VWS) stuurt de Tweede Kamer eind 2022 een actieplan ten aanzien van de ICT-markt van de zorg;
• Begin 2023 wordt de Tweede Kamer in een eindrapportage nader geïnformeerd over het functioneren van het transparantieregister.