De afgelopen maanden hebben voor ons allemaal grotendeels in het teken gestaan van het coronavirus. In de berichtgeving staan daarbij meestal de negatieve gevolgen van de pandemie centraal. Zonder deze gevolgen te bagatelliseren, wil de Nederlandse ggz ook met een positieve blik naar de crisis kijken. Dit doen we de komende weken door praktijkvoorbeelden van onze leden te delen. Het gaat daarbij om inzichten, impactvolle initiatieven, innovaties, ideeën en idealen. Immers, het verhaal van de leden is het verhaal van de Nederlandse ggz.
“Met een flap-over onder mijn arm en een pak stiften in mijn tas, sprong ik in de auto. Vijf minuten later stonden we tegenover elkaar. Zij aan de ene kant van het raam, ik aan de andere kant. Het was het begin van de zogenoemde raam-therapie.” Wendy van der Meijs is MST-therapeut bij de Viersprong, en biedt therapie voor gezinnen waarvan één of meerdere kinderen uit huis geplaatst dreigen te worden. “Toen huisbezoeken wegens corona niet meer mochten, moesten we creatief zijn. Voorop stond dat de gezinstherapie doorgang zou vinden. Whatever it takes.”
Wanneer MST - Multi Systeem Therapie - wordt ingeschakeld, is er sprake van een crisis binnen het gezin. Door ernstige gedragsproblemen bij één of meerdere kinderen, zijn ouders ten einde raad. MST-behandeling vindt thuis plaats en heeft als doel de ouders weer in hun kracht te zetten en uithuisplaatsing van de jongere(n) te voorkomen. Corona heeft de problematiek nóg sterker naar voren gebracht. “We waren harder nodig dan ooit, maar juist tijdens de (eerste) lockdown mochten we niet meer over de vloer komen. Het gaf ouders een angstig gevoel. Samen met hen zijn we gaan kijken naar wat nog wél mogelijk was. Zo ontstonden er mooie alternatieven,” vertelt Wendy.
Videobellen als effectief middel
Een belangrijk onderdeel van MST is het netwerk van familie, vrienden en buren dat als vangnet dient voor het gezin. Tijdens de behandeling is er nauw contact tussen dit netwerk, het gezin en de therapeut. “Om de overlegmomenten te continueren zijn we gestart met beeldbellen via Teams. Dat was in eerste instantie onwennig en spannend voor iedereen. Eenmaal onze draai gevonden, bleek het een zeer effectief middel. Videobellen dwingt deelnemers om goed te luisteren, elkaar te laten uitpraten en gericht vragen te stellen. Dat maakt de gesprekken rustiger en meer gestructureerd,” aldus Wendy. Wanneer de therapeut het traject heeft afgesloten, blijft het netwerk dicht om het gezin heen staan; hiermee wordt de duurzaamheid van de behandeling vergroot. Voor alle partijen is het waardevol geweest te hebben ervaren dat videobellen een prima middel is om als aanvulling te gebruiken in het onderlinge contact. Tijdens én na de behandeling.
Van Windows naar raamtherapie
Beeldbellen was echter niet altijd haalbaar. Waar het voor de therapeuten al wennen en spannend was, bleek het voor een deel van de cliënten een nóg grotere uitdaging. Soms bleek de techniek te ingewikkeld, soms was het de jongere die – uit het zicht van de camera – het videobellen voor de ouder onmogelijk maakte. “Daarom zijn verschillende behandelingen verplaatst naar de voordeur, de tuin of het park. Of naar het raam, zoals met mijn flap-over bij mevrouw.”
Het belangrijkste is dat cliënten zich prettig voelen bij de gekozen behandelvorm. Wendy: “We zijn ons ervan bewust dat een raam- of tuintherapie zichtbaar is voor iedereen. Dat vraagt om zorgvuldigheid met betrekking tot de privacy en gaat altijd in samenspraak met de cliënt. Voelt het niet goed? Dan bedenken we wederom een andere oplossing zoals een wandeling door het bos of door een park.”
Hoewel huisbezoeken inmiddels (gelukkig) weer doorgang vinden en het zomerse weer heeft plaatsgemaakt voor kou en regen, wordt er door de MST-therapeuten nog steeds gewandeld met cliënten. “Het is een mooie aanvulling die we meenemen vanuit de eerste coronaperiode. Samen wandelen geeft een andere dynamiek dan tegenover elkaar aan tafel zitten. Voor sommige cliënten is het makkelijker praten als ze de ander niet hoeven aan te kijken,” zegt Wendy.
Samen sterk met ketenpartners
Tijdens de coronaperiode is door de therapeuten nóg meer de samenwerking gezocht en gevonden met ketenpartners; zij stellen bijvoorbeeld grotere ruimtes beschikbaar voor noodzakelijke fysieke ontmoetingen. “Samen stellen we vast waar lijfelijke aanwezigheid vereist is en waar digitaal aanschuiven mogelijk is.”En met de komst van de avondklok is er proactief contact gelegd met wijk- en jeugdagenten. Zij hebben in het systeem genoteerd bij welke gezinnen MST betrokken is. “We willen zoveel mogelijk voorkomen dat jongeren bekeurd worden wanneer ze weggelopen zijn of na negenen op straat rondzwerven. Mocht het nodig zijn dat ouders tijdens de avondklok de straat op moeten om hun kind te zoeken, dan ligt het MST-plan voor hen klaar. Hierin wordt – door ons – onderbouwd waarom er noodzaak is het kind te zoeken en te vinden. Dit plan kunnen de ouders meenemen en laten zien aan een BOA of agent.”
De gewenning is er, de uitdaging blijft
Desondanks de therapeuten gewend zijn aan de nieuwe manier van werken, blijft het een uitdaging om trajecten door te laten lopen in deze tijd. “Corona vraagt van ons om verder vooruit te kijken. Waar je vroeger niet nadacht over ziek worden, werken we nu met verschillende scenario’s om te voorkomen dat klachten, ziekmeldingen en quarantaine de behandeling belemmeren.”En die scenario’s zijn er ook ter bescherming van de therapeuten zelf. Om uitval te voorkomen is men extra alert op het naleven van de maatregelen en hygiënevoorschriften. Dat laatste is nodig, vertelt Wendy: “In extreme gevallen slaan we het huisbezoek – in het kader van de hygiëne - bewust over en is het maken van een wandeling noodzakelijk om ook onze eigen gezondheid te bewaken. We kunnen ons geen uitval permitteren; een crisissituatie wacht niet op ons.”
Whatever it takes
“Al voor de pandemie was dit ons credo, maar corona heeft dit gevoel nog sterker gemaakt. Deze onbekende situatie heeft ons als MST-therapeuten nader tot elkaar gebracht. Zowel binnen als buiten ons eigen team. Het heeft ons geleerd samen tot creatieve oplossingen te komen en meer planmatig te werken. Dat is de methodiek ten goede gekomen.Daarnaast zit de kracht vooral in de samenwerking met de cliënten. Het heeft de bereidwilligheid bij hen – om dingen anders te doen – enorm vergroot. Groter dan wij zelf dachten. Het heeft ons laten zien dat we niet vóór ze moeten denken, maar juist mét hen naar mogelijkheden moeten zoeken. Zo zorgen we er samen voor dat therapieën zoveel mogelijk doorgang vinden. Ook in coronatijd.”
De Viersprong is een specialistische ggz organisatie die in een groot deel van Nederland actief en sterk groeiend is. Ze biedt aan zowel volwassenen als jongeren effectieve behandelingen op het gebied van persoonlijkheidsstoornissen en gedragsproblemen. MST is hier een onderdeel van.
Wil je verder praten over MST in coronatijd of over de MST-behandeling in het algemeen? Stuur een mail naar communicatie@deviersprong.nl.
Dit artikel is geschreven door redacteur Pauline Ploeg.
Meer praktijkvoorbeelden van onze leden.