Zo'n 1,7% van de Nederlandse bevolking (281.000 mensen) lijdt aan ernstige psychische aandoeningen. Deze mensen hebben op veel aspecten van het leven problemen: psychisch, lichamelijk, sociaal en op het gebied van werk en inkomen. Het is van groot belang dat zij kunnen wonen in een veilige wijk met goede huizen, in een omgeving die hen helpt overeind te blijven. Waar eenvoudig een beroep gedaan kan worden op ggz behandeling, begeleiding en ondersteuning.
Voer de Woonagenda uit
34 organisaties hebben de Actieagenda Wonen opgesteld. Wijken moeten leefbaarder worden, ook voor mensen met een psychische aandoening. Dat werkt niet alleen preventief, maar voorkomt ook opname en terugval. Het woonakkoord biedt de basis voor de snelle realisatie.
Er komen voldoende passende woningen beschikbaar voor kwetsbare inwoners. Mensen die dat nodig hebben kunnen zorg en ondersteuning aan huis krijgen. Er komen ontmoetingscentra, dagbesteding en werkvoorzieningen, zodat kwetsbare mensen kunnen participeren in de wijk.
De voorstellen zijn haalbaar als het nieuwe kabinet actief bijdraagt en meewerkt door een aantal randvoorwaarden te regelen:
- Voldoende middelen voor het sociaal domein voor gemeenten en voldoende middelen binnen de Wet langdurige zorg voor de benodigde extra verpleeghuiscapaciteit en dekkende afspraken met de zorgkantoren.
- Stimuleren van ambulante behandeling en mogelijk maken van preventie in de Zorgverzekeringswet.
- Versoepeling van regels zodat woningcorporaties meer ruimte hebben om aan betere leefbaarheid te werken: wettelijke experimenteerruimte, ontschotting van budgetten, mogelijkheden voor passend toewijzen van woningen en een evenwichtige samenstelling van wijken en buurten.
Pas wetgeving aan voor integrale ggz-zorg in de wijk
Ongeveer driekwart van de mensen met ernstige psychische problemen krijgt zorg, die geregeld wordt via 3 verschillende wetten. De overgrote meerderheid (ca. 90%) woont zelfstandig, veelal met ambulante zorg uit de Zorgverzekeringswet (Zvw) en ondersteuning vanuit de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Een veel kleiner deel is vanwege de behoefte aan permanent toezicht of 24 uur/7 dagen per week zorg nabij, aangewezen op langdurig klinisch verblijf of beschermd wonen via de Wet langdurige zorg (Wlz). Bijna de helft van de 3,4 miljard euro aan ggz-kosten in de Zorgverzekeringswet gaat naar de behandeling van mensen met ernstige psychische aandoeningen.
Veel zorgaanbieders in de ggz, beschermd wonen en het sociaal domein willen lokaal en regionaal samenwerken om betere zorg te leveren. Zij lopen aan tegen het uiterst complexe systeem van wet- en regelgeving vanuit Zvw, Wmo en Wlz.
- Creëer een structurele, regionale bekostiging voor integrale, herstelondersteunende zorg voor mensen met ernstige psychische problemen. Zorg vooruitlopend op wetswijzigingen in elk geval voor structurele financiering van netwerkcoördinatie, teamontwikkeling, onderzoek en het inzichtelijk maken van de resultaten met behulp van (big) data.
- Het ‘uurtje-factuurtje-principe’ werkt niet. Professionals op de werkvloer hebben enige handelingsvrijheid nodig voor goede afstemming van het totale zorg- en/of hulpaanbod. Leg dit vast bij wijzigingen van wettelijke domeinen en financieringsstromen.
- Maak secundaire en tertiaire preventie en onderlinge dienstverlening zoals consultatie en overleg mogelijk in wet en regelgeving. En zorg voor voldoende mensen met ggz-expertise voor de sociale wijkteams.
Bekostig de integrale zorg voor mensen met verward gedrag
De politie krijgt elk jaar meer meldingen over verwarde mensen die overlast veroorzaken, de zogenoemde E33 meldingen. Dit zijn mensen met verschillende problematiek: van acuut psychiatrisch tot dementie en sociale problemen. Zorgaanbieders, GGD, wijkteams, woningbouwcoöperaties, politie, openbaar ministerie en gemeenten werken samen zodat kwetsbare burgers niet tussen wal en schip vallen. De gemeenten hebben hierbij het voortouw.
Er wordt hard gewerkt aan vroege signalering met het ‘niet acute meldpunt’ van de gemeente, persoonsgebonden aanpak samen met zorg en veiligheidshuizen en (levenslange) begeleiding van complexe problematiek van mensen die een hoog veiligheidsrisico voor de omgeving inhouden.
Zorg voor die laatste groep kan alleen worden georganiseerd als het sociaal domein, het zorgdomein, het forensisch domein en het veiligheidsdomein multidisciplinair en domein overstijgend samenwerken. Maar deze domeinen hebben allemaal eigen zorg– en financieringssystemen. De ‘Ketenveldnorm levensloopfunctie en beveiligde intensieve zorg’ beschrijft hoe het zorgaanbod toch goed kan worden vormgegeven en gefinancierd.
Om deze aanpak te laten slagen is het nodig dat:
- De ketenveldnorm gezamenlijk wordt gefinancierd door verzekeraars en gemeente.
- De coördinatiefunctie van de ketenveldnorm wordt bekostigd.